قصیده
ویرانه ایست مانده به فرسایش زمان*
محروم از توجه این نسل سر گران
جز عنکبوت زاویه اش را نجُسته کس
جز گربه بر نیاورد آنجا به شب فغان
رغبت نمی کند کسی انجا قدم نهد
حتی برای یافتن توپ کودکان!
تنها به رفع حاجت و دفع زباله است
گیرم اگر که کج بشود راه ِ کس به آن
آگاه اگر شوند از آن،برج ساز ها
نادیده طول و عرض،بسازند آپارتمان!
با بولدوزر برند به آن حمله ناگهان
مصداق امر کن فیکون است کارشان
آنگاه با تدارک سیمان و میل گرد
ریزند اساس مجتمعی خرد یا کلان
آن خانه های نُقلی کوچکتر از قفس
کز تنگی فضاش ،تنفس نمی توان!
هر وقت از مقابل ویرانه بگذرم
یاد آرم از خرابی فرهنگ این زمان....
ویرانه گشته است بنائی که بوده است
هر چوب آن حکایت و هر خشت داستان
آن را گماردند به تولیّت ادب
کز بستن جلیقه ء خود هست ناتوان
افتاده بر ترانه به مزدان ،زمام کار
بسته ست غم گلوی هزاران نغمه خوان
هر کس که کاسه لیس تر آمد عزیز شد،
حیض الرجال گشت در این پیشه پلکان1
ویرانه ایست مانده به فرسایش زمان*
محروم از توجه این نسل سر گران
جز عنکبوت زاویه اش را نجُسته کس
جز گربه بر نیاورد آنجا به شب فغان
رغبت نمی کند کسی انجا قدم نهد
حتی برای یافتن توپ کودکان!
تنها به رفع حاجت و دفع زباله است
گیرم اگر که کج بشود راه ِ کس به آن
آگاه اگر شوند از آن،برج ساز ها
نادیده طول و عرض،بسازند آپارتمان!
با بولدوزر برند به آن حمله ناگهان
مصداق امر کن فیکون است کارشان
آنگاه با تدارک سیمان و میل گرد
ریزند اساس مجتمعی خرد یا کلان
آن خانه های نُقلی کوچکتر از قفس
کز تنگی فضاش ،تنفس نمی توان!
هر وقت از مقابل ویرانه بگذرم
یاد آرم از خرابی فرهنگ این زمان....
ویرانه گشته است بنائی که بوده است
هر چوب آن حکایت و هر خشت داستان
آن را گماردند به تولیّت ادب
کز بستن جلیقه ء خود هست ناتوان
افتاده بر ترانه به مزدان ،زمام کار
بسته ست غم گلوی هزاران نغمه خوان
هر کس که کاسه لیس تر آمد عزیز شد،
حیض الرجال گشت در این پیشه پلکان1
تنها نه برج ساز به شهر است منحصر
از این قماش یافت شود بین شاعران!
آنان که با ملاحظه ء سمت بادها
بر لجّه ء مدیحه فرازند بادبان
آن موهبت که خاصه ترین لطف ایزدیست
بخشند در مقابل یک سکه رایگان
بر رغم این حقیر متاعان بی تمیز
کز نام و اعتبار گذشتند بهر نان
بسیار سینه چاک ادب بود ،کز خلوص
در اعتلای ملک سخن داد نقد جان
ره یافت در ظرائف افکار مولوی
از شور شمس تافت بر او نور جاودان
دُرّ دَری نریخت به دربار خوکها
از زر نساخت کاسه و از نقره دیگدان2
حتی به زمهریر زمستان نیافت نفت
اما نسود همچو خسان سر بر آستان3
رمز آشنای مکتب حافظ نمی کند4
در پیش اهل روی و ریا قدّ خود کمان
با اهتمام مرتضوی می زند قلم
تا رمز عشق را به مریدان دهد نشان
کوتاه کن سخن که رثای تو قاصر است
ویرانه را به حرف ،عمارت نمی توان!
21تیرماه 89
*خیلی دلم می خواست مقاله ای در باره خدمات و فضائل استاد دکتر مرتضوی آماده کنم که بضاعت ناچیز ادبیم مانع شد. مقام والای این حافظ پزوه و رکن رکین ادبیات فراتر از درک حقیر بنده است.ناچار به این نظم شکسته بسته قناعت کردم که از دوستان فاضل و نکته دان به خاطر لغزشهای زبانیم معذرت می خواهم.
1.انوری مدیحه سرائی را حیض الرجال خوانده است
2.اشاره به دوبیت
من آنم که در پای خوکان نریزم
مر این قیمتی در لفظ دری را(ناصر خسرو)
و شنیدم که از نقره زد دیگدان
ز زر ساخت آلات خوان عنصری(خاقانی)
3.استاد پس از اخراج از دانشگاه چنان دچار مشکلات شد که بنا به نقل یکی از دوستان نزدیکشان حتی قادر به تهیه نفت نیز در زمستان نبودند
4.نام کتاب معروف استاد دکتر مرتضوی
'برگرفته از وبلاگ انجمن ادبی تبریز
امروز چهارشنبه 9 تیرماه 1389 ( 30 ژوئن
2010) ساعت 30/11 دقیقه، دکتر منوچهر مرتضوی در منزل خود در تبریز درگذشت.
دکتر مرتضوی در سی سال اخیر خانه نشین بود.
دکتر مرتضوی در اول تیرماه 1308 در محلۀ شسگلان تبریز متولد شد. پدرش حاج سید ابراهیم آقا مرتضوی از مردان خوشنام شهر تبریز بود.
منوچهر
مرتضوی تحصیلات ابتدایی را در دبستان فیوضات تبریز گذراند و مقارن سال
1318 تحصیلات متوسطه را در دبیرستان فیروز بهرام تهران آغاز کرد و در سال
1325 وارد دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران شد. در دانشکدۀ ادبیات از کلاس
درس استادانی همچون : ملک الشعرای بهار، بدیع الزمان فروزانفر ، سعید
نفیسی ، مجتبی مینوی، محمد تقی مدرس رضوی و ابراهیم پورداود بهره مند شد.
در سال 1329 لیسانس گرفت و در سال 1337 از رسالۀ دکترای خود (اوضاع ادبی
آذربایجان در عصر ایلخانان) دفاع کرد و از سال 1332 تدریس در دانشگاه
تبریز را آغاز کرده بود.
دکتر مرتضوی طی سال های تدریس به عضویت انجمن
آسیایی دانشگاه سوربن درآمد و با لوئی ماسینون جلسات مباحثه و سخنرانی
داشت. در سال 1344 اولین چاپ کتاب « مکتب حافظ یا مقدمه بر حافظ شناسی »
را منتشر کرد. این کتاب پس از گذشت چندین دهه هنوز از کتابهای مورد بحث و
مرجع در زمینۀ شناخت حافظ است. کتاب دیگر دکتر مرتضوی « مسائل عصر
ایلخانان» بود که در سال 1370 با تجدید نظر منتشر شد. کتابهای « زبان
دیرین آذربایجان»، «فردوسی و شاهنامه » از دیگر آثار دکتر مرتضوی است که
در سالهای اخیر منتشر شدند.
دکتر مرتضوی در سال 1356 بنا به درخواست
اکثریت استادان و دانشجویان به ریاست دانشگاه تبریز رسید و یکسال بعد در
1357 در پی حمله به دانشجویان استعفاء داد.
یکی از زمینه های ذوقی ادبی دکتر مرتضوی جنبۀ شاعری اوست که مجموعه شعر « چراغ نیمه مرده » است که در سال 1333 منتشر شد.
دکتر
مرتضوی علاوه بر کتابهایی که اشاره کردیم مقالات بسیاری در مجلات ادبی
معتبر منتشر کرده است. از آن جمله : « تأثر حافظ از سعدی» ، « تحلیل یکی
از تمثیلات مثنوی» ، « دانش و دانشگاه در آذربایجان» و دهها مقالۀ دیگر.
پیکر
او روز یکشنبه 13 تیر ماه (4 جولای ) با حضور تنها فرزندش و جمعی از
ادبیان و استادان دانشگاه، در تبریز به خاک سپرده خواهد شد.
اکنون درگیر غم از دست رفتن عزیزی در غربت هستم.
عالی و پر مغز اما همانگونه که جناب لطف الله فرمود کاشکی توضیح میدادید برای ما که نا شناخته باشد اما هر که هست هر که باشد برجفای خلق ثابت قدم بوده
درود بر شما که یادی ازو نمودید
.....................
قصیده ی دلنشین وبا طراوتت که حال وهوایی تازه...فضایی نو اندیش و مضامینی
لطیف و معطر .آیینه زمین وزمانمان که.زبانی صمیمی و ساختاری همسو باشعر پیشرو متعهدزمان... که خود درد نامه همه ی دلهای زخمی بود..که جانا سخن از زبان ما میگویی .. زمزمه نمودم ولذت بردم..روانش شاد
..................
برلب دریا دلم پـــر می زند.......از عطش همسایه ات در میزند
باپیام دلنشینت در این فصل عطش وگرمای جنوب..همسفر با نخل ودریا. با حضور ساده وزلالت ..وجاری شیریت ترین جریان اندشه ات ،طراوت وروشنی و شا داب ترین بهـــار را برایم هدیه آوردی...از اینهمه یکرنگــــی وبرکت گام های سبز ودلنشینت سپاس...که مایه خوشدلی.. وتعا لـــی شعر هایم شدید..دوستیت. مستدام...قلم وقدمت همیشه ی ایام سبز ومعطر
ای سبز ترین بهار ها در نامت.......می آیی ومی شکوفم از پیغامت
دیدم به چشم خودم ، وای ِ روزگار ..
نادیده آن بود ، که زند پوز هر قپان .
هر چند آشنایی با دکتر مرتضوی ندارم اما شان و منزلت ایشان در قصیده رسا و گیرای شما و البته در بیوگرافی که از ایشان ارائه دادین مشهود است ....بی شک نقش برجسته ای در رکن ادبیات داشته اند...روحشان شاد و یادشان همیشه جاودان ......
ممون و متشکر از شما به خاطر پاس داشت نام و یاد ایشون که بسی ارزنده است ...مانا و مستدام باشید
شعر زیبایی بود و از اون شعرهایی که دهان آدم زبان در کام کشیده رو باز می کنه .
واقعا راسته که باید بنشینیم و فکر کنیم . یکی از مشکلات ما اینه که افراد وارد به کارشون رو با ترازوی سیاست وزن می کنند و به سادگی کنار میگذارند . همین کار رو آلمان و ایتالیا در دوره ی جنگ جهانی دوم کردند و نتیجه اش این شد که اولین راکتور هسته ای دنیا رو انریکو فرمی ایتالیایی در لوس آلاموس برای آمریکا ساخت و نوابغ دیگری که مراکز علمی آمریکایی ها رو پر رونق کردند مجبور به کوچ از آلمان به امریکا شدند مثل اینشتین و داوید هیلبرت و ریچاردکورانت و ... .
اگه شایسته سالاری رو رعایت کنند یکی از مهمترین مشکلاتمون حل میشه .
دیگه اینکه برخی توقع دارند جوان شانزده ساله مثل فرد هفتاد ساله فکر کنه و آنچنان شکافی بین فرزندان و والدین ایجاد کردند که نوجوان ادیب امروز نو گرایی رو خط بطلان کشیدن بر میراث گذشته می بینه و خلاصه کلاف سردرگمی ایجاد شده که حلش فوق العاده مشکله و تنها با تدبیر دانشمندان جامعه شناسی و روانشناسان و ... و کلا با همفکری شایستگان علم و هنر حل میشه که باز فقدان شایسته سالاری پیش میاد و قصه از نو شروع میشه.
ممنونم دوست ارجمند .
با اهتمام مرتضوی می زند قلم
تا رمز عشق را به مریدان دهد نشان
کوتاه کن سخن که رثای تو قاصر است
ویرانه را به حرف ،عمارت نمی توان!
حس سرشار از عشق و قدر شناسی ی شما قابل تقدیرست.
آفرین بر شما
سلام دوست عزیز.در مورد زبان اذربایجان نظرات مختلفی ابراز شده که که بهتر از من می دانید.چنانکه کسروی نیز زبان این ناحیه را بر گرفته از تالشی و تاتی دانسته.بهر حال آنچه مسلم است اینست که این مسئله باید به دور از تعصب و توسط افراد خبره در این رشته بررسی شود.هر کدام از طرفین دعوا برای خود ادله ای دارند.
خوبه یادی از بزرگان هر شهری توسط اهالی ان البته راجع به این استاد فقید اطلاعات زیدی روی اینترنت نبود جز مختصری بیوگرافی که مربوط به عنوان کتاب و استعفا و...بوداز طرفی اینجوری نیست که همه انسان ها به مانند مشهیر بمیرند واینگونه نیست که هر کس کار نیک انجام دده باشد گمنام همین که شما بهیاد ایشان سرودید و گفتید برای شادی روحش بس خیلی ادم ها گمنانم تر از گمنام می میرند
والعاقبة للمتقین
ازشمار دو چشم یک تن کم..... وز شمار خرد هزاران بیش
من ایشان را از طریق دکتر نصرالله امامی استاد فرزانه دانشگاه چمران شناختم. امیدوارم به پاس این خدمات در دامن مغفرت الهی قرار گیرد.
قصیده شما که نشان از استادی سراینده دارد به خوبی چون آینه ای این استاد فرزانه را به مخاطب نشان می دهد.
سلام
مهربان: ممنون از حضور پرمهرتان و خبرتون: بسیارقصیده زیبا و پر از در هم
امیخته واژه های پر معنا و بسی درد دل و در خور ستایش شاگردی از استاد و
قدردان از زمره ادبیات و روحشان شاد و علودرجان عطایشان و نامشان جاودان و
چه روزگاری و دورانی که نگذراندن و چه که می باید می گفتند و نگفتند...
افرین بر ذائقه ادبیتان بر حسب ادب
توانم آنکه روان کسی نیازارم
حسود را چه کنم کو ز خود برنج در است
همین قصیده بلند و زیبات لب کلام رو گفته
و ما چه میتونیم بکنیم جز افسوس خوردن
فقط باید تا جایی که مجال هست از گوهرهایی چون استاد مرتضوی به همت خودمان بهره مند بشیم
که زمانه ی گوهر شکنی شده!
زنده باد
و دست شما دردنکند بابت این قصیده ی فخیم و استوارتان .
سر را به روی شانه هایت کاش بگذارماز حضور صمیمانه شما بی اندازه سپاسگزارم.
پایدار و مستدام و پر قدرت باشید.
راستی
این تذهبون
میلاد سید الشهدا ع را به شما تبریک گویم
امشب چه شب است که منجلی می باشد
دارای مقامات جلی می باشد
با و جد بگفت جبریل این مصرع
مولود حسین بن علی می باشد
128
امر کن فیکان ظاهرا اشتباه تایپی است و شما دوست فاضل خود بهتر می دانید که فیکون صحیح است.
این مصراع هم حرف ز زائد است:
حیض الرجال گشت درز این پیشه پلکان
شاد باشید و سبز!
ممنون از دقت شما
قصیده ی زیبایی بود
دست مریزاد
یا حق
شعر تان را زیبا خواندم و پرمعنا و پرنتیجه یافتم
معلوم است که دوست با احساسم روى این شعر وقت گذاشته اند
طبعتان جوشان و قلمتان پایدار باد
خوشحال می شوم به سروده ی بنده با نام کویر هم سری بزنید و مرا از نظرات ارزشمندتان آگاه سازید.
یاد آرم از خرابی فرهنگ این زمان
ممنونم استاد ، حرف خیلی از انسانهای این کره خاکی رو بیان کردید
سپاسگذارم
در همین حول و حوش ان تالار / تکیه دادم به نیمکت غمگین
پیشم آمد جوانکی مشکوک / از همانها که چهره شان تابلوست
چشمکی زد: بگو چه می خواهی / فیلم با صحنه های اهنگین!
سانسوری غیر سانسوری داریم/ صحنه های عروسی و شخصی
پاپارازی و دوربین مخفی / هرچه خواهی بگو کنم تامین
دید وقتی نمی رود در جیب / دست من گفت: نیستی تو بخر!
مانع کسب ماست ایستادن!!!!!/پس در این نیمکت دگر منشین!
آن طرف تر جوانکی دیگر / با نزاکت بسان یک ویزیتور
کاتالوگ های جالبی را داشت /اکس ،شیشه، کراک یا هروئین
آن طرفتر همان وسط مسطا /چه بگویم که شرم باید کرد
پارک را کرده اند لاس و گاس / آه از این تجارت ننگین
چون رسیدم به خانه :دیدم من / خانمم با ملاقه منتظر است
چه دهد درد بنده را تسکین /که شود محرم من مسکین
یا حق
ممنون از مطالب زیبای شما
باعث تسکین دلهاست
ای مهربان ز درد دل ات داغ هام خاست
آن هم به هجمه ای که علاج اش نمی توان...
جرم است ترجمان حضور اهل فضل را
هر ک او به فضل خاست فرو رفت رایگان
همواره طفل فضل گرفتار می شود
در دستهای چرب فرومایه دایگان
ارباب فضل صرف جواب خداستند
دوران ولی دوان پی حکم خدایگان
خواهی وزارت ات بشود مسند جلوس
حکمت عیان کن از خزف ترهات شان
از فضل ساز حقه ی کشف عیان شان
تا گردد ات مراتب پنهان شان عیان
افزون زهرچه در پی اقسام لیس باش
هر کفش را به شیوه ی مطلوب کش زبان
بر: پاک می شوم چو بشویم،بدار دل
با سر بپر چو وقت رسد در زباله دان
احوال تو برند عزیزان به بارگاه
چون ات مقال رفت بیاید مقام آن
این راه را به هر درجه کج کنی شوی
حرمان و آه را به همان تاب ترجمان
تقدیر اهل فضل حدیثی ستم کش است
خورده ست فضل از چه شکست از ستمگران؟
شعر بسیار زیبا و حماسی سروده اید که مرا بیاد شاعران آزاده ای چون میرزاده ی عشقی و فرخی یزدی انداخت.
روح این استاد گرانمایه نیز شاد .
بنده نیز متقابلا این ایام الله فرخنده به حضور شما برادر ارجمند تبریک و تهنیت می گویم.
....ایجاد کرده ام.
در پنجمین سالگرد پرواز عارفانه اش با غزل " رسم وفای ایشان " پذیرای دوستان هستم.
.....ماناوموفق باشی
×××
درضمن ممنونم از توضیحاتتون.
ویرانه را به حرف عمارت نمی توان...
تا کی دیگر نظیر مرتضوی ها را مادر دهرخواهد زایید؟
لذت بردیم از شعر استوار ومحکمتان. و ممنون که یاد این استاد فقید عزیز را زنده کردید. یادش همواره زنده باد
می خواستم سراغ بگیرم از تو که خود پیام تو آمد
می خواستم سلام فرستم زی تو که خود سلام تو آمد
می خواهد این غزل که به روز است خوانی اش
تا خوشه چیند از نظر نکته بین تو!
باسلام چون ارسال همه مقاله مقدور نگردید. می توانید با مراجعه به وبلاگ مشاهده فرموده از نظرات خود ما را مستفیض فرمائید . بنده کمترین -همراز
خواهند گفت از قفسش پر کشید و رفت
از زندگی و دارو ندارش برید و رفت
خواهند گفت عاشق دیوانه بود و بس ...
ما درون را بنگریم حال را نی برون را بنگریم و قال را
به روزم
درود بر شما
