شکل محسوس شعر / ارمغان بهداروند

عنوان مجموعه اشعار : لب مهتابی اندوه
شاعر : محمد راثی


عنوان شعر اول : سه گانی

با نخی و کاغذی و طرح خنده ای
می برد من و تو را به آسمان کودکی
بادبادکی!

عنوان شعر دوم : سه گانی

جبران کند حقارت خود را به ناگزیر
در پوستری عظیم
خودکامه ای حقیر

عنوان شعر سوم : سه گانی

زلال است اگر یا گل آلود
نصیبی نبردیم جز صید مضمون
از این رود!

نقد این شعر از : ارمغان بهداروند

با مطالعه ی این سه کار به شکل محسوسی تغییر وضعیت دریافتی و کنش گری ادبی را می توان لمس کرد. دسترسی به این وضعیت متاثر از تجربه کردن کارکردهای زبانی، کشف ضرورت های مفهومی شعر و توجه به دغدغه های مخاطب هوشمند امروز است. به نظر من شاعر در مواجهه با سلسله نقدهایی که روی آثار قبلی اش دریافت کرده است، بافت معنایی و ساخت زبانی خود را ترقی داده و نگاه تازه تری از خود به نمایش گذاشته است. در هر سه شعر، روابط درونی لایه های اثر، عناصر زیباشناسی شعر و تعلیق مفهومی در سطح قابل قبولی قرار دارد که اگر شاعر در اجرای برخی شگردهای اجرایی و موسیقایی شعر بیشتر تامل و تعمق می کرد قطعاً نتیجه ای مضاعف عاید او می شد. به نمونه هایی اگر بخواهم اشاره کنم باید به سطرهای زیر دقت کنیم:
- می برد من و تو را به آسمان کودکی
شاعر در این سطر به سادگی مغلوب وزن شده است و نتوانسته است روال عادی زبان را که قاعدتاً در این سطر باید به جای استفاده از من، «مرا» را به کارگیری کند ادامه دهد. شاید او نیز به «مرا» فکر کرده است اما به خاطر «تو را» نتوانسته است از آن استفاده کند. به نظر من اگر «تو را» در این سطر قربانی «مرا» می شد هیچ چیز از ارزش سطر کسر نمی شد.
- جبران کند حقارت خود را به ناگزیر
«به ناگزیر» در این سطر هیچ کارکردی جز به تاخیر انداختن انعقاد معنی ندارد و با اندک ثقل تلفظی که در آن است، توقف مخاطب را موجب می شود و به روال روانی شعر آسیب وارد می کند. به نظر من واژه ی پوستر هم آن گونه که باید در چارچوب زبانی شعر قرار نگرفته است و اگر هم با اغماض آن را بپذیریم انتخاب صفت «عظیم» برای آن بسیار با بدسلیقگی صورت گرفته است و صرفاً جنبه ی پوششی موسیقی را از آن می توان برداشت کرد.
- زلال است اگر یا گل آلود
در این سطر نیز حضور توامان «اگر» و «یا» پشت سر هم از بار القایی آوایی شعر سطر کاسته است و شکلی مکانیکی به آن بخشیده است. جناب راثی به خوبی با موسیقی شعر آشناست که یکی از دلایل آن می تواند به کارگیری درست واژه یقافیه در همین سه شعر باشد اما متاسفانه آن چنان که باید در حوزه ی موسیقی درونی شعر وسواس به خرج نداده است و کمی ساده انگاری در اجرای برخی سطرها مشاهده می شود.
به هر حال خوشحالم که شعرهای خوبی در این فرصت خواندم و برای شاعر آرزوی موفقیت بیشتر دارم

منتقد : ارمغان بهداروند

دکتری زبان و ادبیات فارسی شاعر و روزنامه‌نگار است.

در تلگرام به اشتراک بگذارید