.

1984

کتاب 1984نوشتهء جرج ارول را سالها پیش خوانده بودم ،زمانی که جو جامعه غیر سیاسی بود و این همه مطلب و تحلیل سیاسی بطور ساری و جاری در جراید و مطبوعات نوشته نمی شد و دانش سیاسی من بسیار محدود بود ؛لذا نتوانستم ارتباط زیادی با آن کتاب پیدا کنم.اخیرا فرصتی شد که دوباره این اثر بسیار عمیق را مطالعه کنم و متوجه ابعادی شوم که در نوبت اول خواندن این کتاب مورد توجه قرار نداده بودم.پیش از همه با خواندن این کتاب یاد مقاله افتادم که به مناسبت پیروزی طالبان در افغانستان در هفته نامهء راه نو به سردبیری اکبر گنجی نوشته شده بود و تحلیل بسیار جالبی ارائه داده بود.

یکی از آرزوهای دوردست حکومتهائی که بر پایه ایدئولوژی بنا شده است،برپائی مدینهء فاضله و آرمان شهریست که بزعم آنان سعادت بشری را تامین کند و دنیائی از نو با شعارهای قشنگ و فریبنده بیافریند که هیچ نقصان و انحرافی در اجزایش راه نیابد.صرف نظر از تفاوتهائی که در ایدئولوژی های مختلف وجود دارد،این آرزوی محال ،برآیند مشترک و موتور محرکهء منازعات و درگیری هائیست که مابین طبقهء حاکم و طبقهء محکوم رخ می دهد و در پشت سر جز ویرانی و تراژدی انسانی برجا نمی گذارد.برای ریشه یابی این توهم محال و دلیل اصرار بر اجرای آن به هرقیمت از نظر روان شناسی تحلیل های متفاوتی ارائه شده است ولی آنچه که از همه برجسته تر است هذیان بزرگ منشی و euphoria ناشی از کامیابی است که اعتماد به نفس کاذبی به شخص می دهد که خود را تواناتر از آنچه هست بپندارد و هر ناممکنی را ممکن بداند.

کتاب 1984،روایت دقیق و جزء به جزء از ماهیت و هویت این تراژدی های انسانیست که تاریخ از بدو پیدایش بشر تا به حال به کرّات شاهد آن بوده است.

جرج اول با آگراندیسمان زندگی روزانهء یکی از کارمندان جزء این سیستمهای توتالیتر ،و بازگوئی تاثرات و احساسات او ،ما را به عمق این جوّ سرشار از دروغ، نفرت و قطب بندی می برد.

قهرمان داستان که در دنیای قالبی همچون هزاران همسان خود زندگی می کند و لحظه لحظه اش در زیر تسلط ناظر کبیر و حزب حاکم سپری می شود به مرور زمان و با مشاهدهء تفاوت حقیقتها و آنچه به عنوان واقعیت به خورد او می دهند دچار تعارض و تردید می شود و سعی می کند رفتاری خلاف رفتار دیکته شده در پی گیرد ولی توسط مامورین دولتی دستگیر شده و به عنوان چهره ای نامطلوب و خائن طرد و مجازات می شود.

همانگونه که سنگ بنای این آرمانشهر کذائی توهم بیمار گونه ای بیش نیست،مجریان این شعارها بتدریج در این توهم خود پای می فشارند که آنرا واقعیت و حقیقت مطلق فرض می کنند وچون در عملی کردن اوهام و اندیشه های بیمار گونهء خود به موانع عملی برخورد می کنند دچار پارانویا و سوء ظن مطلق شده همه موانع را توطئه های دشمن پنداشته و با تسری دادن سوء ظن و بدگمانی خود به طبقهء محکوم، جهنمی دهشتبار و مخوف می آفریند که سایه دار و کابوس عقوبتش بر سر مردم تحت سلطه سنگینی می کند.و این دور و تسلسل تکرار می شود تا ماشین سرکوب و قلع و قمع دستگاه حاکم فرسوده شود و طبقهء حاکم به نحوی سرنگون شوند.

مهمترین ظرافت جرج ارول در روایت این داستان تصویر کردن میزان سلطه طلبی بی حد و حصر حزب حاکم است که حتی از حریم شخصی و خصوصی افراد نمی گذرد و با نصب تله اسکرین در هر خانه علاوه بر پخش اخبار یکسویه و جانبدارانه ،احساسات طرف خطاب خود را ثبت می کند و لحظه ای از مراقبت غافل نمی شود!

غافل از این که وجود این سیطره و سلطه بدلیل الاستی سیته روحیه آدمی بطور اجتناب ناپذیری مخالفت بر انگیز است.انسان رباتی بی اراده نیست که جزء به جزء زندگیش بر اساس برنامه ای از پیش ساخته پیش برود و عقل سود و زیان اندیش او همیشه در عرض این سلطه و سیطره قد علم می کند.به همین دلیل است که قهرمان داستان در اولین فرصتی که بدست می آورد مراتب نفرت خود را از ناظر کبیر با نوشتن مرگ بر ناظر کبیر اظهار می کند.

مهمترین فراز این رمان ،گفتگوی بازجوی حزب با قهرمان داستان است ک به نوعی به تحلیل رفتاری این احزاب می پردازد:

-حالا به من بگو که"چرا "به قدرت می چسبیم.انگیزهء ما چیست؟چرا باید در طلب قدرت باشیم؟

خودم جواب سوالم را برایت می گویم.و آن اینست که حزب فقط به خاطر خودش قدرت را می جوید.ما به خیر و صلاح دیگران علاقه نداریم.تنها و تنها به قدرت علاقه مندیم.نه ثروت یا تجمل یا طول عمر یا خوشبختی.فقط قدرت،قدرت محض.اینکه قدرت محض چیست الآن می فهمی.فرق ما با الیگارشی های گذشته در اینست که می دانیم چه می کنیم.تمام الگارشی های دیگر ،حتی آنها که شبیه ما بودند ترسو و محافظه کار بودند.نازی های آلمان و کمونیستهای روسیه به لحاظ روش خیلی به ما نزدیک بودند اما هیچگاه شهامت باز شناسی انگیزه هایشان را نداشتند.آنها وانمود می کردند یا حتی عقیده مند شدند که قدرت ناخواسته و برای زمانی محدود در دست گرفته اندو دم دست بهشتی خوابیده اند که در آن انسانها آزاد و برابر می شدند .ما این گونه نیستیم.ما می دانیم هیچ کس قدرت را به قصد واگذاری آن بدست نمی گیرد.قدرت وسیله نیست،هدف است.

کتاب قطور تاریخ ،مشحون از فصول و بخشهائیست که به جنایات و اعمال غیر انسانی این منجیان کذائی اختصاص دارد منجیانی که در هر عصر و دوره ای با پرچمی متفاوت ظهور کردند اما به جای آرمانشهر دوزخی از عقده ها و نفرتهای بیمار گونه شان ساختند.مادام که ارادهء خرد جمعی در جامعه حاکم نباشد بسیارند ساده لوحانی که فریفته این شعارهای قشنگ شوند و هیمه های این دوزخ خود خواسته را بیفروزند

!! نوشته شده توسط محمد رضا راثی پور | 0:55 | شنبه بیست و پنجم مهر 1388 • 42 نظر

نویسنده: احمد

شنبه 25 مهر1388 ساعت: 1:27

مطلب مفید و خواندنی ای بود.

.

درباره من

روزانه‌ها

پیوندها

دسته‌ها

ابر برجسب

جدیدترین یادداشت‌ها

بایگانی

1984