یکی از قله های مرتفع آفاق شعر نو که با شاهکارهای گرانسنگش در ترویج و شناساندن این ژانر ادبی نقش بسزائی داشت مرحوم مهدی اخوان ثالث بود .ایشان با زبان خاص خود و استیل منحصر به فردی که داشت آثار جاودانه ای از خود بجا گذاشت.این زبان منحصر به فرد و ممتاز حاصل سالها سوزاندن زیت فکرت و طبع ازمائی و گذشتن از مضایق زبانی و سنگلاخهای دشوار بود..لذا در این بین تجربه های ناموفقی را نیز اخوان داشته است.در یک دید کلی اظهار نظر در باره شعر اخوان و قضاوت کلی بدون در نظر گرفتن همه شعرهای ایشان و سیر تکاملی آثارش کامل نخواهد بود.بویژه اگر بخواهیم در این مورد خاص دستخوش گرایشهای ذوقی نشویم.از کتاب ارغنون تا آخرین کتاب اخوان یعنی ترا ای کهن بوم و بر دوست دارم یک مسیر قابل پیش بینی منحنی وار با قسمتهای شروع و اوج ،توقف و افول برای شعر اخوان فرا راه ما وجود دارد.
یکی از تجربه های ناموفق اخوان منظومه شکار است. منظومه شکار با آن لحن روائی و مقدمه ای که سعی می کند لحنی فلسفی به خود بگیرد به چند دلیل شکست می خورد و نه از سوی مخاطبان عام و نه از سوی خواص اقبالی نمی یابد
بحث در این باره خدای ناکرده نباید حمل بر جسارت به ساحت این شاعر بزرگوار انگاشته شود چرا که غث و سمین در شعر همه بزرگان ادب فارسی دیده می شود و اما مسئله این است که خود سرودن این منظومه استادی و مهارت ویژه ای می طلبد و از عهده هر شاعر متوسط و حتی خوبی خارج است.بحث ما بر سر اینست که چرا این شعر برغم واجد بودن همه خصلتهای شاعرانه نتوانسته است همسنگ دیگر شعرهای اخوان اقبال یابد.
.برای اینکه بطور گزیده و اجمالی بتوان علتهای آن رابررسی کرد و بطور جامع به ان پرداخت، دلایل خود را فهرست وار جمع بندی کرده و تک تک به موارد آن پرداخته می شود:و در نهایت نظر چند تن از بزرگان شعر در مورد این مجموعه ذکر می شود.
1.قالب نا مناسب چهار پاره
2.زبان توصیفی و تصنعی تحمیلی
3.اطناب و پرگوئی
4.مضمونی تکراری و غیر مرتبط با تحولات جامعه
5.جذاب نبودن در مقایسه با چهار پاره های مشابه
1.قالب نا مناسب چهارپاره
پر هایهو به جائی
پر می کشند
خیل پرندگان هراسان
بر شاخه ها سپیده و شبنم نشسته است
و این صدا
باید صدای برگی باشد
بر پله های سنگی ایوان!
< اگر خواهی از تو نپرسند، دیگران را زیر سؤال ببر.
< بنده نوازی کن، تا مراتب چاکری ترا بجای آرند.
< در سرزمین لال‌ها، هیچ‌کس کاری به استدلال‌ها ندارد.
< سانسور ناشیانه، حذف عقاید دیگران است؛
سانسور ماهرانه، جهت دادن به عقاید دیگران.
< دستی که برای ما دست نزند، به چکار آید؟
< باران برای خوشامد ناودان‌ها نمی‌بارد.
اگر مرده خدا بیامرزدش
اگر زنده است خدا سلامتش دارد
سالها پیش برای کاری به مطب دکتر واعظ متخصص خون رفته بودم
در بین تابلوهای بیشماری که بر دیوارهای مطب زده بودندیکی دو سال پیش ؛ یکی از همولایتی هایمان برای مان یک نامه فرستاده بود . خواستیم نامه اش را بخوانیم دیدیم سر در نمی آوریم . بگمان اینکه ممکن است سواد مان نم کشیده باشد گرفتیمش جلوی آفتاب .اما باز چیزی از آن حالی مان نشد .
رفیق مان عباس آقا - که ماشاالله هزار ماشاالله عینهو گاو حاج میرزا آغاسی است و سرش را همه جا فرو میکند - کنار مان نشسته بود . نامه را نشانش دادیم و کلی هم پیزر لای پالانش گذاشتیم و گفتیم :
عباس آقا جان ! قربان شکل ماه تان برویم ما ؛ میشود این نامه را برای مان بخوانید ؟؟
عباس آقا آمد و نامه را بالا پایین کرد و هی از چپ به راست و از راست به چپ چرخاند و چیزی دستگیرش نشد .
برگشت به ما گفت : آقای گیله مرد ! شما مطمئن هستید که این نامه بفارسی است ؟؟!!
گفتیم : عباس آقا جان ! قربان شکل ماه تان برویم !نامه ای که از ایران آمده باشد علی القاعده باید به فارسی باشد مگر آنکه در این سی و چند سالی که ما نبودیم زبان همولایتی هایمان تغییر کرده و به زبان چین و ماچین حرف میزنند که ما از آن بی خبریم !
درد سرتان ندهیم ؛ نامه را به چند تا آدم سواد دار تر از خودمان نشان دادیم و بینی و بین الله هیچکی از آن سر در نیاورد !
خلاصه ؛ مجبور شدیم نامه را به فرستنده اش بر گردانیم و برایش نوشتیم : تصدق تان بشویم ! اگر زحمتی نیست این نامه را به فارسی بنویسید چونکه ما تا روباه شده بودیم به چنین سوراخی در نمانده بودیم . اگر هم عجالتا به میمنت و مبارکی فارسی از یادتان رفته است قبول زحمت بفرمایید و آنرا به همان انگریزی بی صاحب شده مرقوم بفرمایید تا ما بدانیم مقصود تان چیست و چه خدمتی از دست مان ساخته است .
حالا یکی دو سالی از این قضیه میگذرد و آن آقای همولایتی هم عطای نامه نگاری را به لقایش بخشیده و دیگر نامه پراکنی نمی فرماید . در عوض خودمان مانده ایم سفیل و سر گردان که : خدایا ! این دیگر چه زبانی است که هموطنان ما با آن صحبت میفرمایند ؟؟!!
توی این فکر و خیالات بودیم که توی حافظه کامپیوتر قدیمی مان یک فقره "" فرهنگ واژگان جواتی " پیدا کردیم و تازه حالی مان شد که چرا ما از نامه رفیق همولایتی مان سر در نمی آورده ایم .
حالا که به میمنت و مبارکی یکی از آن جوات های فرد اعلا به همت امت اسلام مقام ریاست جمهوری ایران را دارد و قرار است باز هم به میمنت و مبارکی دبیر کل سازمان ملل بشود !! بهتر آن دیدیم که چند تا از این واژه های جواتی را برای تان نقل کنیم بلکه روزی روزگاری به کارتان بیاید که از قدیم گفته اند : آدم عاقل دیوار شکسته را هم برای روز مبادا نگهمیدارد !!
" فرهنگ واژگان جواتی ......"
زاق و زوق ..........= بچه
باجی خیرم ده ......= گدا بازی
آش امام زین العابدین بیمار = غذای آبکی
فرمایش بطری است ......= مست است
آمیز والده ..................=مادر
اهل نم ....................= روسپی
ادامه مطلب ...